Er zijn op dit moment ongeveer 2,6 miljoen 65-plussers in Nederland. Veel ouderen ervaren dat ze minder mensen om zich heen hebben om eens een gezellig praatje mee te maken. Door het drukkere leven van de kinderen, familie en vrienden, of zelfs het emigreren van deze personen, hebben ouderen meer moeite om in contact te komen of contact te houden met hun dierbaren. Een tablet is een interessant product dat in het dagelijks leven van veel mensen invulling kan geven aan de behoefte aan sociaal contact.
Waag vroeg twee studenten van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) onderzoek te doen naar de mogelijkheden en beperkingen van een tablet in het leven van ouderen. De onderzoekers voor dit project, Erwin Goris (Electrical Engineering) en Suzanne Kessels (Ergotherapie), volgen een minor ‘zorgtechnologie’. Erwin en Suzanne schreven onderstaand verslag naar aanleiding van het onderzoek dat ze uitvoerden voor Waag binnen het project Health-Lab.
“Het onderzoeksdoel bestond uit twee delen; we wilden uitzoeken hoe ouderen reageren op de iPad en of ze ermee overweg kunnen. Het tweede onderdeel was om inzicht te krijgen of een iPad daadwerkelijk bij kan dragen aan het gevoel van sociale verbondenheid en zelfredzaamheid. Aan dit onderzoek hebben drie deelnemers die wonen in verzorgingshuis Flesseman (Amsta) te Amsterdam deelgenomen, het betrof één heer en twee dames in de leeftijd van 80 jaar en ouder, waarvan één helaas voortijdig moest stoppen vanwege het verslechteren van haar gezichtsvermogen.
We zijn gestart met het houden van interviews om de deelnemers beter te leren kennen en inzicht te krijgen in het gebruiksniveau en de interesse op het gebied van een tablet. Na de interviews zijn een aantal vaardigheden gekozen die we de deelnemers wilden leren binnen de zes lessen die we gingen geven. We zijn begonnen met enkele basisvaardigheden, zoals het in- en uitzoomen van afbeeldingen of tekst op de iPad. Daarna is het toetsenbord uitgelegd. Dat was toch lastiger dan we hadden verwacht. De leestekens zitten namelijk verstopt achter een selectieknop. De deelnemers hadden wel enige ervaring met een schrijfmachine, maar daar zitten de leestekens achter een en dezelfde knop. Toen de deelnemers dit onder de knie hadden, hebben samen met hen de app Skype gedownload. De reality-check kwam al snel. “Gedownload, wat is dat?”, vroeg één van de deelnemers.
Voor deze ouderen waren uitdrukkingen als ‘downloaden’, ‘een appje sturen’ of ‘het checken van e-mail’ nog helemaal onbekend. We hebben de deelnemers uitgelegd wat de bedoeling was. “We gaan het programma op de iPad plaatsen zodat u het kunt gebruiken”. We hebben de deelnemers kennis laten maken met het internet en e-mail en uitgelegd wat ze er mee zouden kunnen. Na de lessen hebben we nogmaals een vraaggesprek gehouden met de deelnemers, zodat we konden peilen of de deelnemers daadwerkelijk meer sociaal contact hebben kunnen onderhouden en of ze de iPad als nuttige toevoeging zien bij dit contact.
De twee overgebleven deelnemers hadden via de iPad contact met de kinderen en kleinkinderen. “Wat fijn dat er beeld bij zit, dan kun je zien wat ze zeggen”, gaf meneer aan. Hij vond het beeldbellen een grote toevoeging aan zijn contact met de kinderen en kleinkinderen. Het verzorgend personeel in Flesseman gaf aan dat hij veel vrolijker was en veel beter in zijn vel zat door de nieuwe mogelijkheden om contact te kunnen leggen.
Het was een genoegen om aan dit project te mogen werken, we hebben ervaren dat het voor de oudere medemens niet makkelijk is om ‘even’ digitaal contact te leggen en dat een iPad invloed kan hebben op hun sociale leven. Ook hebben we gemerkt dat geduld een schone zaak is, voor deze mensen hoeft alles niet zo snel meer.”
Tot zover de studenten, met dank voor hun bijdrage. Interessant is nog te vermelden dat de deelnemers de mogelijkheid kregen aangeboden om de iPad voor een schappelijke prijs over te nemen, wat beiden hebben gedaan. Voor de winkelprijs hadden zij het apparaat echter niet willen kopen. Eén deelnemer heeft speciaal hiervoor wifi laten aanleggen op zijn kamer in de Flesseman, dat nog niet standaard overal is uitgerust met draadloos internet. Uit de gebruikservaring kwam ook naar voren dat de standaard 'smart cover' door de ouderen niet erg handig in het gebruik werd bevonden, vooral de juiste stand (op tafel) vinden bleek lastig. Gelukkig zijn er hoesjes in vele soorten en maten te krijgen om hier een mouw aan te passen.
