Op 6 juni mogen we weer naar de stembus voor de Europese Parlementsverkiezingen. Maar waar draait het eigenlijk om? Welke partijen pakken de onderwerpen aan die jij belangrijk vindt? Vaak gaat het in Europa over migratie, landbouw en defensie, maar er is zoveel meer waar je stem invloed op heeft. Waag Futurelab dook in de partijprogramma's voor de Europese verkiezingen en zette het voor je op een rijtje.
In het derde deel kijken we naar de Europese jongeren. Hoe zien partijen de de toekomst van deze groep? Welke vaardigheden moeten deze beslist ontwikkelen, en waar wil Europa op inzetten bij de jonge Europese burgers?
Misschien wel de meest ongehoorde groep ten tijde van Covid19, en op dit moment de luidste groep als het gaat om protest tegen de oorlog in Gaza: jongeren. Of zoals de VVD ze noemt: ‘de jeugd’. Wordt er in de partijprogramma’s wel gedacht aan jongeren? En hoe wordt er over jongeren geschreven, krijgen ze zelf ook een stem?
Eerste indruk: wordt het genoemd?
Gebruikte zoekwoorden in de verkiezingsprogramma’s: jongeren, jeugd, kinderen, sociale media, burgerschapsonderwijs, STEAM-vaardigheden, maakonderwijs.
D66 heeft het opvallend vaak over jongeren en wil het stemrecht verlagen naar naar 16 jaar. En ook in de partijprogramma’s van Volt en GL-PvdA heerst urgentie als het gaat om het betrekken van jongeren in de EU. Een veelgehoorde wens bij deze partijen is dat de mogelijkheid voor jongeren om een Europese uitwisseling te doen toegankelijker wordt gemaakt.
Bij een aantal andere partijen worden jongeren niet één keer genoemd, bijvoorbeeld bij JA21, PVV en NSC. Jongeren worden overwegend vaak in verband gebracht met een kwetsbare mentale gezondheid en de rol die schermtijd daarbij speelt. Kenmerkend is dat veel partijen, zoals de CU, PvdD en CDA, de nadruk leggen op de bestrijding van negatieve effecten van sociale media op de mentale gezondheid van jongeren.
Zoekterm: Jongeren, jeugd
· D66: 23x jongeren
· Volt: 6 x jongeren
· CU: 5 x jongeren
· Pvdd: 5 x jongeren
· GL/PVDA: 4 x jongeren
· CDA: 2 x jongeren
· BBB: 1 x jongeren
· VVD: 1 x jeugd
· Ja21: 0 x
· Pvv: 0 x
· NSC: 0x
En, wat zeggen de partijen erover?
In het ‘Slagvaardig Europa!’ van de VVD benadrukt de partij dat ‘[...] er vroegtijdig moet worden ingezet op verbetering van digitale vaardigheden bij de jeugd’, om de digitale weerbaarheid te verhogen. De BBB ziet gevaar in het ‘[...] ongebreideld stimuleren van schermtijd en staat daarom sympathiek tegenover voorstellen om het gebruik van algoritmes te beperken, [...] vooral om de kwetsbare jonge geesten te beschermen’.
Jongeren worden in veel partijprogramma’s in één adem genoemd met woorden als ‘beschermen’ en ‘veilige omgeving’, met een nadruk op de gevaren van sociale media op de mentale gezondheid. Of zoals de ChristenUnie droogjes aanstipt: ‘Sociale media brengen jongeren veel moois, maar ook veel naars.’
ChristenUnie: 'Sociale media brengen jongeren veel moois, maar ook veel naars.’
GL-PvdA pleit voor jongerenparticipatie bij ingrijpende wetsvoorstellen op Europees niveau, en wil een zogeheten generatietoets instellen. De generatietoets is een instrument die als doel heeft om zichtbaar te maken wat de verwachte effecten zijn van overheidsbeleid op toekomstige generaties, om zo te voorkomen dat problemen worden doorgeschoven.
D66 noemt jongeren ‘cruciaal’ en er wordt dan ook gepleit voor stemrecht voor 16-jarigen bij de EU-verkiezingen. Daarnaast wil de partij een jongerenraad oprichten met adviesrecht. En net als het CDA en Volt vindt ook D66 dat het Erasmus+ programma (uitwisselingsprogramma voor jongeren) toegankelijker gemaakt moet worden voor middelbare scholieren, ongeacht hun opleiding. D66 ziet graag dat elke jongere in de EU vóór hun twintigste een Europese uitwisseling heeft beleefd.
VVD: 'Er moet vroegtijdig worden ingezet op verbetering van digitale vaardigheden bij de jeugd’
Volt wil jongeren uitrusten voor het moderne leven door ‘[...] interdisciplinaire leerplannen op te stellen die gericht zijn op sleutelvaardigheden inclusief Engelse taalvaardigheid, ‘Science, Technology, Engineering, Art en Mathematics’ (STEAM)-vaardigheden ondersteund door digitale hulpmiddelen, burgerschapsonderwijs en participatieve vaardigheden zoals inclusiviteit, duurzaamheid, gendergelijkheid, geestelijke gezondheid, mediageletterdheid en kritisch denken.’ Daarnaast stelt Volt voor om Europese middelbare scholen op te richten die focussen op vakmanschap en expertise uit de industrie, met als doel om de Europese productiviteit te verhogen door middel van technisch onderwijs te vergroten.
Wat denkt Waag van de plannen?
Eva Vesseur leidt bij Waag het Maker Education Lab. Zij ziet dat veel docenten en jongerenwerkers waar Waag mee samenwerkt zich ernstig zorgen maken om jongeren. In de partijprogramma’s is veel ruimte voor het beschermen van jongeren, merkt Eva op. Maar voor een sterke en veerkrachtige generatie kun je beter de jongeren zelf verantwoordelijkheid geven en werken aan handelingsperspectief. De (STEAM-)vaardigheden en de focus op burgerschapsonderwijs die Volt benoemd zijn volgens Eva cruciaal om in huis te hebben als je mee wil doen aan de democratie.
De generatietoets is wat Eva betreft een mooie manier om jongeren aan tafel te krijgen. Hierbij is het wel van belang dat hun stem ook echt status heeft wanneer er een beslissing wordt gemaakt, en het niet alleen symbolisch wordt ingezet. ‘Het is enorm belangrijk dat jongeren een stem krijgen die ook daadwerkelijk gehoord wordt. Zeker in Europa, waar beslissingen gemaakt worden voor de langere termijn.’
‘Het idee van D66 om een jongerenraad op te richten is niet nieuw’, zegt Eva. ‘Hopelijk zetten ze dit idee wel door en geven ze de jongerenraad status. Het is daarin wel belangrijk dat de stem van jongeren ook daadwerkelijk een waarde heeft en de uitkomst bindend is.’
Eva Vesseur: ‘Het idee van D66 om een jongerenraad op te richten is niet nieuw'.
Eva is het met Volt eens dat Europa er op het gebied van onderwijs moet gaan samenwerken op Europees niveau. ‘Maar ik zou er voor waken om allerlei maatschappelijke issues op te willen lossen in het onderwijs. Het onderwijs in Nederland zet nu al belangrijke stappen wat betreft digitaal burgerschap, maar we kunnen daarin veel van andere Europese landen leren. Zo hoeven we niet allemaal het wiel opnieuw uit te vinden.’ Bij Waag wordt er volop samengewerkt met andere Europese landen en die kennisdeling onderling is van onschatbaar belang, zegt Eva. ‘Meer uitwisseling mogelijk maken door bijvoorbeeld Erasmus+ programma's zou fantastisch zijn.’
Het is veelzeggend dat een aantal partijen nauwelijks over jongeren reppen, vindt Eva. ‘Dit laat zien dat ze bezig zijn met kiezers trekken, en niet met onze toekomst.’ ‘Laat 16-jarigen meestemmen’, zegt Eva, ‘en laat kinderen alvast oefenen met stemmen vanaf dat ze 10 jaar zijn. De kiezers van de toekomst kunnen ons een mooie spiegel voorhouden!’
Oke, waar kan ik meer over dit onderwerp lezen?
Een van de kerngedachten van Waag is dat technologie niet iets is dat ons overkomt, maar iets dat we zelf maken. Dat betekent dat we de technologie niet uitsluitend moeten consumeren, maar ook (mede) moeten ontwerpen. Naast creativiteit en verbeelding zijn daarvoor in het digitale tijdperk nieuwe vaardigheden nodig. Waag zet in op die vaardigheden, bewustwording en kritische analyse, door samen met jongeren hands-on met de technologie aan de slag te gaan.
Begin 2023 startte Waag samen met Europese partners het onderzoeksproject Critical ChangeLabs, met als doel om te onderzoeken hoe actief burgerschap gestimuleerd kan worden bij jongeren tussen de 11 en 18 jaar. De focus ligt daarbij op het ontwikkelen van een gevoel van eigenaarschap (of in het Engels ‘agency’) bij jongeren en de vaardigheid om zowel reflectief als kritisch te kunnen zijn.
Om toekomstbestendig te worden op het gebied van nieuwe technologieën werkt Waag binnen het project Quantum Inspire samen met scholieren, HBO-studenten en tech-minded ‘burgers’ om meer gebruikers toegang te geven tot de technologie. De implicaties van quantum computing voor de maatschappij staat hierin centraal.
In het onderzoeksproject Technologisch Burgerschap, waar Waag samen met partners en jongeren samen onderzocht hoe te navigeren door de complexe digitale wereld, bleek het gebruik van creatieve praktijken een belangrijke rol te spelen in het zichtbaar en bespreekbaar maken van maatschappelijke kwesties. De focus lag op inzichten opdoen in de ontwerpprocessen die aan technologische toepassingen vooraf gaan. Lees het artikel ‘Zijn jongeren wel baas over hun eigen socials?’ en kom meer te weten over de belangrijkste conclusies van dit onderzoek.
