Op woensdag 23 november trapte het Open Planbureau af met een dag van verkenning. We spraken Socrates Schouten, fellow bij Waag over de beperkingen van het huidige systeem, politiek gebruik van statistiek en de toekomst van het Open Planbureau. Hij is samen met Marleen Stikker de initiator van het Open Planbureau.
“De huidige planbureaus hebben een aantal ontwikkelingen structureel gemist."
Wat is het Open Planbureau?
"Het Open Planbureau is een initiatief waarin we co-creatief willen kijken of we de Nederlandse samenleving beter kunnen gaan interpreteren. De ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar zoals de economische crisis, de disrupties van online platforms en opkomst van het populisme zijn door de bestaande bureaus niet voldoende voorspeld en verklaard. Volgens ons komt dit door de beperkte invalshoek die planbureaus tot nu toe hebben gebruikt om na te denken over verandering en vooruitgang. Door puur economische rekenmodellen te gebruiken wordt een verschuiving van het paradigma onderdrukt. Bewegingen die zich bezighouden met open source, de deeleconomie en de commons, worden hierdoor structureel over het hoofd gezien. Voor ons is de tijd rijp voor een planbureau dat een breder perspectief gebruikt dan puur het economische."
Hoe gebruiken politici bestaande statistiekbureaus?
"Vooral het Centraal Planbureau (CPB) heeft een heel belangrijke rol in het doorrekenen van verkiezingsprogramma’s in Nederland. Hoewel een aantal partijen dit voorjaar nog riep dat ze een andere manier wensten om hun politieke plannen te laten testen, lijkt het erop dat we op weg naar de verkiezingen in maart toch weer veel berekeningen van het CPB zullen moeten aanhoren. Deze zullen weer louter economische modellen gebruiken. Zaken als intrinsieke motivatie, zeggenschap of sociale drijfveren worden hierin systematisch onderschat of zelfs genegeerd. Productie, handel en werkgelegenheid blijven de pilaren waarop de rapportcijfers worden gebaseerd."
Hebben planbureaus de afgelopen jaren gefaald?
"Gefaald is een groot woord. Ik denk dat het goed is dat we politieke plannen laten doorrekenen door relatief objectieve partijen. De ‘factfree’ politiek van Donald Trump is niet waar we heen willen. Wel denk ik dat door de eenzijdige invalshoek van de planbureaus van de afgelopen jaren er een aantal ontwikkelingen structureel zijn gemist. Door de toevoeging van een nieuw perspectief aan de bestaande planbureaus hopen we een breder en beter verhaal te kunnen vertellen en mensen op andere manieren laten nadenken over innovatie en verandering. Dat is met de huidige modellen niet mogelijk."
Welke rol hoop je voor het Open Planbureau in de toekomst?
"Meerdere planbureaus die vanuit verschillende perspectieven plannen doorrekenen lijkt ons een gezonde situatie. Zo hopen we nieuwe perspectieven aan bestaande discussies toe te voegen. Denk aan de commons als basis van welvaart en als plaats waar collectieve actie opbloeit. Dat is een ontwikkeling die nu in Nederland geen weerklank vindt in politieke discussies, omdat ze ‘niet door te rekenen zijn’. Maar de combinatie van politieke en economische crisis in combinatie met technologische en sociale ontwikkelingen maakt dit het moment om een alternatief te bieden."
Wat gaat er gebeuren in de Waag tijdens de eerste bijeenkomst voor het Open Planbureau?
"De eerste bijeenkomst wordt een dag van de verkenning. We zullen onze indrukken en ideeën presenteren en zo snel mogelijk in gesprek gaan over concrete casussen over bijvoorbeeld de stad als gemeengoed of duurzame landbouw die moeilijk te rijmen valt in huidige economische modellen."
Ben jij een creatief statistiek wonder? Heb jij vragen die huidige planbureaus niet kunnen beantwoorden? Of heb je een sterke casus die door huidige modellen niet voldoende te verklaren valt? Sluit je aan en praat mee over hoe een Open Planbureau deze vragen in de toekomst zou kunnen beantwoorden.
