Kunstenaar en aardwetenschapper Esmee Geerken begon als artist-in-residence bij Waag en is nu research fellow bij het project T-Factor. Ze onderzoekt nieuwe stedelijke ontwerpmethodes, waarbij ze zich laat inspireren door de manier waarop schelpdieren en mineralen nieuwe structuren en huisjes bouwen. In de planet B-container op het Amsterdam Science Park praten we bij over haar onderzoek en het aankomende symposium Building as Being.
Hoi Esmee, de vorige keer dat we je spraken begon je net met je artistieke onderzoek bij Waag. Hoe is dat vergaan?
Tijdens mijn residentie heb ik me vooral beziggehouden met materiaalonderzoek. Ik ben gefascineerd door de vraag: hoe ontstaan het leven en de verschillende levensvormen? Hoe ontstaat er orde uit chaos? De natuur schept orde in de chaos doordat materialen als mineralen op atomair niveau structuren vormen. Ik wil nagaan of we deze manier van bouwen als inspiratie kunnen gebruiken om anders na te denken over hoe wij mensen onze stedelijke omgeving ontwerpen.
Tijdens mijn verblijf werkte ik met het combineren van organische en minerale stoffen, zoals bioplastics (plastic gemaakt van natuurlijke grondstoffen als zetmeel) en calcietkorrels. Dat laatste is een mineraal dat uit ons drinkwater wordt gehaald bij drinkwaterontharding. Met deze twee materialen wilde ik een uitwendig skelet ontwikkelen zoals schelpdieren dat hebben, als een soort hybride vorm tussen onze kleding van organische materialen (wol, linnen, synthetische stoffen) en gebouwen die grotendeels uit mineralen bestaan (steen, cement, zand, klei).
Esmee staat ondertussen op om verschillende samples te laten zien, waaronder een legging, afgezet met bioplastics en calcietkorrels, dat een uitwendig skelet nabootst.
Ik kwam er alleen achter dat ik in de eerste plaats toch geen ontwerper ben! Daarom vind ik het veel leuker om patronen ‘uit zichzelf te laten’ ontstaan, zonder dat ik ze ontwerp. Daarom doe ik nu ‘interactieve bouw-experimenten’ waarbij ik onverwachte actoren zoals mineralen, lichaamssappen en planten samenbreng om in interactie met elkaar nieuwe vormen te creëren. Inmiddels ben ik research fellow bij T-Factor, wat het mogelijk maakt om wat meer lange-termijn-plannen te maken. Nu gaat er een nieuwe fase in.
Binnenkort organiseren we het driedelige symposium Building as Being met jou. Voorafgaand maken we op 28 maart een stadswandeling over het Amsterdam Science Park. Waarom wilde je dit symposium organiseren?
We zijn in een situatie zijn beland waarin we niet meer in harmonie leven met de ecosystemen en klimaatsystemen waar we eigenlijk onderdeel van zijn. We zien onszelf losstaand van- en tegenover onze omgeving staan, al sinds het dualistische denken opkwam (met dank aan de filosoof Descartes, sinds 1641).
Het is natuurlijk een dierlijk trekje van mensen om nestjes en niches te willen maken. Maar door de manier waarop we onze omgeving inrichten naar onze menselijke wensen, zijn we nu een soort plaag voor onszelf en het ecosysteem. Ik wil uitzoeken hoe we meer in harmonie met onze omgeving en andere organismen kunnen bouwen. Bouwen zie ik daarbij als een manier om te interacteren met je omgeving en er deel van te zijn. Dat wil ik op een absurde, grappige manier onderzoeken op verschillende schalen. Het symposium is daar onderdeel van.
Hoe ziet het programma er praktisch gezien uit?
Met Building as Being breng ik verschillende disciplines en vormen bij elkaar, die op het eerste gezicht misschien niet heel duidelijk met elkaar te maken hebben. Op deze manier wil ik bezoekers inspireren om zelf dwarsverbanden te leggen.
We beginnen op zondag 28 maart met de prelude: een wandeling over het Amsterdam Science Park met kunstenaarscollectief de Onkruidenier. Dit kunstenaarscollectief bevraagt hoe wij ons kunnen aanpassen aan de omgeving in plaats van de omgeving aan ons.
Meld je aan
Wat kunnen bezoekers verwachten?
Tijdens de wandeling, die online te volgen is, bespreken we de geschiedenis van het landschap en hoe het Science Park is ontstaan en gegroeid. We kijken niet alleen naar de gebouwen, want de Onkruidenier weet ook veel over planten.
Daarna volgt het symposium, dat is verdeeld over drie online events. Dit worden korte praatjes met kunstenaars en wetenschappers. Vaak merk je dat wetenschappers met de wildste ideeën rondlopen die ze niet kwijt in hun academische werk. Ik wil hen een platform bieden waar ruimte is om in gesprek te gaan met publiek. Het worden exploratieve avonden waarin de ideeën nog niet waterdicht onderbouwd of peer reviewed hoeven te zijn.
Bij het zoeken naar harmonieuze, ecologische bouwvormen laat je je graag inspireren door microscopische biologische processen. Hoe schaal je het vervolgens op naar de menselijke maat?
Er zijn verschillende manieren waarop je aan ‘bouwen’ kunt denken: het groeien van mineralen, het ontstaan van bewustzijn in het menselijk denken en het letterlijk bouwen van een gebouw. Elke avond heeft een ander thema met schaalsprongen die mij interessant leken.
We beginnen op de eerste avond (donderdag 1 april) met de stad. Dat is het grotere plaatje waarbinnen we het bouwen willen plaatsen: toekomstige stedelijke duurzame ecologieën. Om dat realiseren leek het me belangrijk om op de tweede avond (donderdag 15 april) te kijken naar ons eigen bewustzijn: zowel dat van het individu, als het collectieve bewustzijn.
De derde avond (donderdag 22 april) is op de schaal van materie: dan zoomen we nog een verder in op hoe alles überhaupt ontstaat op het niveau van de elementen waar chemische en fysische wetten heersen. Dit komt vanuit de gedachte dat de grote schaal niet zonder de kleine schaal kan bestaan.
Wie hoop je op het symposium te zien?
Iedereen die breed geïnteresseerd is in het leven en naar hoe het werkt: kunstenaars, architecten, ontwerpers, wetenschappers. Op de tweede avond is er bijvoorbeeld een ‘Wondermachine’-performance van de Interactions group, met Orion Maxted, waar ik ook aan mee doe. De Interactions group experimenteert met associatieve vormen van collectief denken. Hopelijk levert dit originele perspectieven op over bouwen en de rol die onze manier van denken daarin speelt.
Klinkt leuk! Waar ga je de komende tijd verder aan werken?
Na het symposium wil ik onder andere workshops organiseren met kinderen uit de buurt van het Science Park, waarin we bijvoorbeeld samen met planten en dieren hutten bouwen. Ook zou ik met verschillende wetenschappers willen samenwerken, zoals dr. Sharon Wohl en professor Brian Castellani, die allebei ook komen spreken op het symposium Being as Building.
Een paar dagen na dit interview hoorde Esmee Geerken dat ze voor het aankomende jaar is geselecteerd als ArtScience research fellow bij het Institute for Advanced Study aan de Universiteit van Amsterdam.
Meld je aan voor symposium deel 1: de stad
