Maatschappelijk Initiatief Energietransitie

Maatschappelijke initiatieven kunnen een grote bijdrage leveren aan de klimaatdoelen van Nederland. Helaas is dat met de huidige regels en praktijken nog niet werkbaar. Burgerinitiatieven zouden door de overheid ondersteund moeten worden en belemmeringen en drempels in de wet- en regelgeving moeten verkend en waar mogelijk opgeheven worden. Het Nationaal Klimaat Platform (NKP) heeft deze rol op zich genomen. Eind 2022 zijn ze begonnen met het inrichten van een programma Maatschappelijk Initiatief. Dit programma heeft als doel de klimaattransitie te versnellen en meer mensen aan de klimaattransitie te verbinden. De nadruk wordt gelegd op het signalen, analyseren en agenderen van kansen en knelpunten van met name burgers, maatschappelijke initiatieven en MKB-ondernemers. Daarmee willen ze een brug slaan tussen landelijk overheidsbeleid en de lokale praktijk. Om effectief en efficiënt te kunnen werken wil het NKP zo veel mogelijk samenwerken met bestaande initiatieven en partners.

Het NKP vroeg Waag Futurelab voor de mede-ontwikkeling en ondersteuning van de totstandkoming van het programma Maatschappelijk Initiatief. De gestelde ambitie van dit programma is dat 33% van de Nederlandse energie-opgave in 2040 middels maatschappelijk initiatief wordt gerealiseerd. Dit is een complex vraagstuk. Lang niet alle kennis is voldoende in beeld en er zijn veel onzekerheden. Mede daarom was het noodzakelijk om dit proces als ontwerpproces in te richten: iteratief, dynamisch en wendbaar. De Public Research methode vormde de basis voor het formuleren van dit programmavoorstel. Publieke waarden stonden centraal in het ontwerp en deze werden geborgd in het maatschappelijk initiatief, in relatie tot publieke of private initiatieven. Dit noemen we een publiek-civiele samenwerking, wat zich onderscheidt van traditionele publiek-private samenwerking.

Eind 2023 werden de bevindingen gepubliceerd in het rapport Meer draagkracht voor de energietransitie. Deze verkenning vormt de basis voor het Programma Maatschappelijk Initiatief waar het Nationaal Klimaat Platform aan werkt. Dat programma zal worden voorgelegd aan het nieuwe kabinet.