Aan het begin van het nieuwe jaar is het een goed gebruik om vooruit te blikken: wat gaat 2016 ons brengen? De afgelopen maanden is er, vaak achter de schermen, hard gewerkt aan thema’s, projecten en programma’s die in 2016 het licht gaan zien. De onderstaande opsomming geeft, zonder compleet te kunnen en willen zijn, een indruk van wat ons te wachten staat.
Future Emerging Art & Technology (FEAT)
Nieuwe ideeën ontstaan op het snijvlak tussen disciplines. Partijen als Waag, Mediamatic, V2_ en STEIM betogen dit al sinds hun ontstaan en krijgen inmiddels steeds meer navolging, onder meer bij de ambtenaren van OCW en beslissers in de Europese Unie. Het project Future Emerging Art & Technology voegt kunstenaars toe aan Europese onderzoeksprojecten in de hoop en verwachting dat de bestaande manieren van onderzoek en ontwikkeling worden opengebroken en nieuwe wegen worden ingeslagen. Dit mag met recht een doorbraak worden genoemd en in 2016 zullen we de eerste resultaten zien.
Hack the Brain
Na twee succesvolle edities in 2014 en 2015 gaat Hack the Brain de wereld rond. Daartoe is een samenwerking aangegaan met de internationale beweging NeuroTechX, die meetups organiseert van mensen die zich bezig houden met het begrijpen, beïnvloeden en hacken van het brein. De jaarlijkse Hack the Brain evenementen vinden dit jaar plaats in onder meer Canada, het Verenigd Koninkrijk en Rio; de Amsterdamse editie houdt zich bezig met gezondheid en zorg. Via 'BrainHack' is een stevige Europese samenwerking gesmeed die in 2016 eveneens het licht gaat zien.
Smart Citizens
Slimme burgers hebben het tij mee. Vorig jaar vond de eerste editie plaats van het Amsterdam Smart Citizens Lab, waarin burgers, hackers en kunstenaars samenwerkten aan het in kaart brengen van de leefomgeving met technologie. In januari komt daarover een publicatie uit, waarin de aanpak en resultaten worden beschreven, alsook een whitepaper over de context en de toekomst van ‘crowdsensing'. Het Lab krijgt een uitgebreid vervolg in Barcelona, Kosovo en Amsterdam via het door de EU-gefinancierde project Making Sense. Daarnaast vindt in mei de eerste editie plaats van de Smart Citizens Academy, voorafgaand aan het event Resilient Cities, Smart Citizens.
FabCity
Steeds meer bedrijven en overheden herkennen de potentie van maker spaces, hacker spaces en Fablabs om vernieuwing tot stand te brengen. Het bedrijf Saint Gobain richt in haar bedrijven over de hele wereld Fablabs in voor haar personeel, en Barcelona en Mexico werden echte 'FabCities' — waarin een netwerk van maakplekken voor burgers en (kleine) bedrijven worden opgericht. Hoop en verwachting is dat Amsterdam in 2016 tot dit netwerk toe zal treden. Samen met onder meer de Openbare Bibliotheek onderzoeken we hoe de Amsterdammers massaal aan het maken kunnen slaan.
Doe-het-zelf antibiotica
Gevaarlijke bacteria worden resistent tegen veelgebruikte antibiotica en de farmaceutische industrie slaagt er niet in om snel genoeg nieuwe medicijnen te ontdekken. Daarmee is het tijd voor een andere aanpak: crowdsourcing. Het project DIY Antibiotica stelt in 2016 mensen in staat om zelf onderzoek te doen naar alternatieve antibiotica door zelf kleinschalig proeven te doen en de resultaten te delen. Het gaat aantonen hoe citizen science gebruikt kan worden om grote problemen aan te pakken, waarvoor de bestaande systemen geen oplossingen vinden.
Maker Education
In 2015 is er veel aandacht besteed aan het makersonderwijs. Zo vonden er vier edities plaats van Fabschool Kids, werden docenten opgeleid tot makers in twee Teacher Maker Camps, en is samen met het ministerie van OCW het Platform Maker Education opgericht. In het komende jaar zetten we hier volop in. Er wordt onderzoek gedaan naar de effecten en goede voorbeelden krijgen een podium. Daarnaast zal er een grote Maker Fair worden georganiseerd waar alle initiatieven (en dat zijn er heel wat) een plek zullen krijgen.
MakeHealth
Het ‘zelf maken’ dringt in 2016 ook door tot de zorg. Nu de overheid steeds meer terugtreedt moeten we op een andere manier gezond worden en blijven. In de Verenigde Staten zijn er al mensen die uit geldgebrek zelf operaties doen - hoe ver willen we wat dat betreft in Europa gaan? Kunstenaars, ontwerpers en hardware-hackers gaan met patiënten en instellingen werken aan nieuwe hulpmiddelen voor zelfmaakzorg. De blauwdrukken worden gedeeld zodat andere 'healthmakers' op de resultaten kunnen voortbouwen.
Codifying Morality
Algoritmes die gebruik maken van steeds omvangrijkere en complexere brondata liggen steeds vaker ten grondslag aan geautomatiseerde beslissingen. Van fraude met sociale uitkeringen tot verdenkingen van terrorisme: de manier waarop systemen de ‘vlag’ zetten is niet niet langer navolgbaar, en staat daarmee dus ook niet open voor controle, beroep of menselijk inzicht. In het project Codifying Morality onderzoeken we op welke manier normen en waarden in systemen en technologie overgedragen worden, hoe deze expliciet en inzichtelijk kunnen worden gemaakt en hoe we in dit proces een actievere, open en meer ontwerpende rol kunnen definiëren voor alle betrokken belanghebbenden.
D-Cent naar NL
Eén van de interessante projecten over de (broodnodige) vernieuwing van de democratie is het Europese project D-Cent. In D-cent wordt de relatie tussen de burgers en haar overheid onder de loep genomen, en worden technische tools ontwikkeld om participatie, deliberatie en de manier waarop het geld wordt verdeeld opnieuw vorm te geven. De tools zijn open source beschikbaar en maken voor een deel gebruik van Freecoin, een door de in Nederland woonachtige hacker (en fellow van Waag) Jaromil geschreven afgeleide van Bitcoin, waarmee de Blockchain voor sociale toepassingen kan worden gebruikt. In februari halen we de mensen achter D-cent naar Nederland om ook hier het debat een impuls te geven.
RICHES Conferentie en het Digital Museum Lab
In april organiseert Waag Identity Matters, een grote conferentie voor erfgoedinstellingen over culturele diversiteit en de toepassing van nieuwe technologie in musea. Ondanks veel positieve voorbeelden van vernieuwing blijft een structurele herbezinning op de rol van archieven, musea en momenten ten opzichte van hun publiek nog uit. In het project RICHES heeft Waag met een groot aantal instellingen naar manieren gezocht om de bewustwording over de mogelijkheden te vergroten; in MeSch is geëxperimenteerd met nieuwe, verhalende interfaces voor museumbezoekers. De resultaten zullen breed worden gedeeld en vinden eveneens een weg naar het Digital Museum Lab.
BetaLab
Met onder meer Geonovum, PBLQ en de Belastingdienst starten we het BetaLab: een plek waar de overheid haar ideeën voor nieuwe technologische oplossingen kan testen voordat ze worden aanbesteed. Samen met toekomstige gebruikers en hackers worden in kleine stappen prototypen ontwikkeld, waardoor alle betrokkenen een gedeeld beeld krijgen van de consequenties van een bepaalde aanpak. Het lab werkt agile, creatief en op hoog niveau, en zal de digitale dienstverlening van de overheid op een hoger plan tillen - daar hebben we allemaal wat aan.
AMS Data Platform
In 2016 is het plan om het dataplatform van het Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS) het licht te laten zien. Daarin krijgt data die door AMS wordt verzameld een veilige plek, en kunnen anderen er onderzoek mee doen en wellicht diensten op ontwikkelen. Het dataplatform bouwt voort op semantische technologie van de City Service Development Kit en de resultaten van Erfgoed en Locatie, waardoor in korte tijd grote stappen kunnen worden gezet.
Naast deze activiteiten werken we hard door aan Transparant Nederland, Botanische Tuinen, Chasing, Trust me I’m an Artist, Textile and Clothing Business Lab, Code 4 NL, de nieuwe projecten 'Zelfie' en 'FIT', de serie Big, Open & Beautiful, de Fab Academy en de Biohack Academy, een nieuw op te zetten archieflab, en nog veel meer.