Tracks4Crafts

Van metaal smeden tot het Staphorster stipwerk: klassieke ambachten (crafts) staan onder druk. Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa wordt het preserveren van de kennis en het bestaansrecht van ambachtslieden een steeds grotere uitdaging. 

Ondanks inspanningen om oude (traditionele) ambachten op te nemen in de nationale lijst van immaterieel erfgoed is de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat ambachten en de specialistische vakkennis niet in vergetelheid raken en hun beoefenaars, de ambachtslieden, kunnen blijven gedijen in een steeds sneller digitaliserende wereld.

Introductie Tracks4Crafts: ambachtspersoon 2.0

Binnen het Europese onderzoeksproject Tracks4Crafts zoeken we naar de personificatie en de definitie van een ambachtspersoon 2.0. Een bewaker van kwaliteit en immaterieel erfgoed, die ook in staat is een ambacht te verrijken met moderne technieken. Tegelijkertijd onderzoeken we hoe we een organische kennisoverdracht kunnen helpen realiseren tussen ambachtspersonen van nu en morgen. Tracks4Crafts is een vierjarig project met een consortium van vijftien partners in elf landen, gefinancierd door de Europese Commissie. 

Toekomstbestendige erfgoedbenadering

Welke elementen van een ambachtsproces kun je vervangen door moderne technologie, waarbij de kaders van het erfgoed en de traditie bewaard blijven? In dit project zoeken we naar een toekomstbestendige erfgoedbenadering die ambachten verrijkt en veerkrachtiger maakt waar dat kan, zonder dat de karakteristieke eigenschappen van het ambachtelijke erfgoed verdwijnen.

Organische kennisoverdracht tussen ambachtslieden

Hoe ga je van het enkel conserveren van kennis over ambachten naar het duurzaam overdragen ervan? Wat kunnen we doen om traditionele ambachtelijke kennis over te dragen aan volgende generaties ambachtslieden en welke technologie kan dat proces faciliteren? Tracks4Crafts onderzoekt en transformeert de overdracht van traditionele ambachtelijke kennis om de maatschappelijke en economische waardering van ambachten te vergroten en ze af te stemmen op een toekomstbestendige erfgoedbenadering in Europa. 

Doelstellingen en werkwijze Tracks4Crafts

Om de waardering van ambachten nieuw leven in te blazen, de positie van ambachtslieden te verbeteren, traditionele ambachten te verrijken waar mogelijk en een toekomstbestendige overdrachtsvorm te ontwikkelen met behulp van digitale technologieën, werken het Europese consortium van Tracks4Crafts op basis van vier ‘sporen’ (‘tracks’), waarmee de betrokken partners:

1. leerprocessen transformeren in fysieke ruimtes waarin ambachtelijke mensen samenwerken (in high-tech omgevingen, waaronder fablabs en maker spaces etc.);
2. nieuwe digitale technologieën ontwikkelen die de overdracht van traditionele ambachtelijke kennis verbeteren en transformeren;
3. hulpmiddelen en instrumenten ontwikkelen waarmee de waarde van de geproduceerde traditionele ambachtelijke kennis kan worden vastgelegd en geoptimaliseerd (bedrijfsmodellering, certificering en bescherming van eigendom);
4. netwerken creëren om de maatschappelijke en economische waarde van traditionele ambachtelijke kennis te bevorderen en te verspreiden. 

Motivering Tracks4Crafts

Tracks4Crafts is niet het eerste project dat onderzoekt hoe het ambachten toekomstbestendiger kan maken met behulp van moderne technieken en digitalisering. Waar er veel is bereikt om ambachten te waarderen als erfgoed, zijn ambachten echter onvoldoende geïntegreerd in high-tech omgevingen (denk aan fablabs en maker spaces) en ontbreekt het ambachtslieden vaak aan een productontwikkeling die mee kan in de marktdynamiek van de huidige tijd en die van de toekomst. 

De uitdaging voor Tracks4Crafts is het vinden van manieren om ambachten te beschermen en versterken en tegelijkertijd hun economische en maatschappelijke waarde te bevorderen, waarbij we de uniciteit van een ambacht en het ambachtelijke proces behouden en tegelijkertijd innoveren.

Wat doet Waag?

Waag organiseert Hacking the Machines, een tweeledige pilot waarin wordt geëxperimenteerd met het vormgeven van een ‘craftsperson 2.0’ en het ontwikkelen van bijpassend lesmateriaal in Waag’s TextileLab in Amsterdam.

Het TextileLab is een laboratorium voor mode en textiel waarin wordt geëxperimenteerd met vakmanschap, erfgoed, technologie, digitale fabricage en biologie. In de pilots werkt Waag samen met Marloeke van der Vlugt. Als kunstenaar en designer opereert Marloeke op het snijvlak van theater, audiovisuele uitingen, en haptische waarneming (tastzin, gevoel en aanrakingen).

Omschrijving van de pilot: Hacking the machines

Het pilotproject in Amsterdam ontwikkelt een open-source hacking protocol om een computergestuurde CNC-machine om te zetten in een interactief haptisch textieldrukapparaat, voor het printen van biogebaseerde traditionele inkten en beitsen op textiel.

Het pilotonderzoek - dat gebruik maakt van de lokale historische en traditionele samenhang en het gebruik van blokdruk, dot-print en natuurlijke kleurstoffen in Nederland - dient als brug voor het verkennen van technologische alternatieven en duurzaam materiaalgebruik, waarbij de huidige milieu-uitdagingen op het gebied van het kleuren en bedrukken van textiel worden aangepakt. 

Met behulp van een 'haptisch interventieapparaat' willen de onderzoekers zorgen voor een zintuiglijke en intuïtieve creatieve interactie tussen de ambachtsman en de digitaal gestuurde machine, waarbij de kloof tussen traditioneel handschilderen of -drukken enerzijds en volledig gedigitaliseerde alternatieven anderzijds, kritisch wordt verkend.

Meer weten?

Kijk dan op: tracks4crafts.eu