Het jaar 2021 in tien hoogtepunten? We weten niet waar we moeten beginnen. Oké, misschien bij onze eerste expeditie naar de toekomst, die Waag startte vanuit haar nieuwe functie als Future Lab voor technologie en maatschappij (2021-2024). Naast een groei in het aantal evenementen dat dit jaar door kon gaan, zagen we ook een groei in het aantal Waag-medewerkers, in politieke invloed en in het aantal nevenfuncties van Waag-directeur Marleen Stikker (onder meer een eredoctoraat aan de VU). Kijk mee naar Waags hoogtepunten van 2021!
Expeditie #1: FUTURE
In Expeditie #1 ging Waag op onderzoek uit: wat is de gedroomde individuele toekomst van iedereen in Nederland? Welke collectieve gedroomde toekomst komt daar uit voort? En wat kunnen we in het heden doen om die toekomst te bereiken? Expeditie #1 bestond uit een groot aantal activiteiten en evenementen. Waag lanceerde de programmareeks Future Talks, de vier grote do it yourself-wandelingen met de thema's data, land, Noordzee en smart city (die nog steeds beschikbaar zijn - tip voor de kerstvakantie!) en het grote 'festival' Expeditie: toekomst. Er vonden toekomstverkenningen plaats door heel Nederland, en we maakten de installatie 'Come and get your future', gebaseerd op de campagne 'Hallo? Met de toekomst'. De installatie was te bewonderen op Dutch Design Week 2021 en tijdens Museumnacht Amsterdam. Aankomend jaar, in 2022, beginnen we aan Expeditie #2: REFRAME.
De staat van het internet 2021: Inclusieve AI
Tijdens De staat van het internet steekt Waag elk jaar de peilstok in het internet. In 2021 gaf Sennay Ghabreab de lezing van De staat van het internet 2021. Het thema was inclusieve AI: we onderzochten algoritmisch onrecht - een groot thema in 2021, denk aan de Toeslagenaffaire - en de potentiële gevaren van slimme en zelflerende systemen. Wie zitten er aan de knoppen, wie ontwerpen die knoppen en welke bias nemen ze daarin mee? Hoe zorgen we dat systemen voor iedereen even goed werken?
Fab Academy, Fabricademy en (eindelijk) weer BioHack Academy
Ook tijdens lockdowns - in al hun varianten waarin ze in 2021 tevoorschijn kwamen - vond Waag, gebaseerd op de ervaringen van vorig jaar, een manier om de academies doorgang te laten vinden. In juni slaagden zes studenten voor Fab Academy, de opleiding in digitale fabricage, en kort daarna slaagden Fabricademy-deelnemers voor hun opleiding op het snijvlak van textiel, ecologie, biotechnologie en digitale fabricage. De nieuwe Fabricademy-lichting is inmiddels van start en in januari start een nieuwe lichting van Fab Academy. En nog meer leuk nieuws: de BioHack Academy, het traject waarin je alles leert over biotechnologie en zelf je eigen lab leert opzetten, is per januari 2022 terug!
Expositie: UITZET2090 door Teresa van Twuijver
Het is het jaar 2090. Door klimaatopwarming is het westelijk deel van Nederland overstroomd. Middenin het overstromingsgebied, op de plek waar vroeger de Zaanstreek was, is een nieuw Waddeneiland ontstaan. Het heet Zaankogerland. Pioniers en overlevers hebben zich hier gevestigd. In haar kledingcollectie UITZET2090, die artist-in-residence Teresa van Twuijver in samenwerking met het TextileLab van Waag maakte, onderzoekt Van Twuijver hoe de inwoners van Zaankogerland zich kleden aan de hand van drie principes: duurloosheid, een futuristisch perspectief op traditionele streekdracht, en de post-digitale context. De collectie werd in december tentoongesteld in het Theatrum Anatomicum in de Waag.
Fieldnoting met Adriana Knouf en Esmee Geerken
Een nieuwe manier van publiek onderzoek doen: Waag onderzoekt de methode van fieldnotes. De Amsterdam Urban Ecology Pilot van het project T-Factor verkent het Amsterdam Science Park. Het doel is om alle levende en niet-levende wezens op deze plek beter te leren kennen en begrijpen. Het maken van veldnotities is altijd een belangrijke wetenschappelijke methode geweest om de leefomgeving te onderzoeken. Waag wil het genre uitbreiden door het toepassen van op kunst gebaseerde praktijken. Wat zou er gebeuren met het verhalend en betekenisgevend vermogen van een veldnotitie als we andere manieren van schrijven proberen, waarbij ook het objectieve, subjectieve, tijd en taal worden meegenomen in het vastleggen? Dat leidde tot verschillende tochten en workshops op het Amsterdam Science Park en rond de Waag, met artists-in-residence Esmee Geerken en Adriana Knouf.
- The Amsterdam Science Park fieldnotes #1
- Fieldnotes #2: Straatinterviews
- Fieldnotes #3: verslag van de workshop speculatief schrijven
- Terugkijken: veldwerk met Adriana Knouf
PublicSpaces-conferentie
Met de coalitie van PublicSpaces doet Waag onderzoek naar het creëren van een openbare digitale ruimte, die beschermd wordt door publieke waarden en veilig is voor iedereen - je wordt er bijvoorbeeld niet getrackt. Dit om onze afhankelijkheid van Big Tech-bedrijven tegen te gaan. In maart 2021 organiseerde Waag daarom met de PublicSpaces-partners de eerste PublicSpaces-conferentie, een volledig online evenement dat in het teken stond van het samen creëren van een veilige openbare ruimte op het internet. Na de conferentie werd een stembusakkoord voor veilige digitalisering gesloten.
- Kijk de conferentie terug
- 'Met PublicSpaces kunnen we het internet vrijwaren van commercie'
- Partijen sluiten stembusakkoord voor veilige digitalisering
Lancering Code voor Kinderrechten
In december lanceerde Waag, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en in samenwerking met de Universiteit Leiden, de Code voor Kinderrechten. Ze bestaat uit tien beginselen én praktische voorbeelden, waarmee ontwerpers en ontwikkelaars de fundamentele rechten van kinderen kunnen waarborgen in het ontwerp van technologie. Nu is het bijvoorbeeld nog te vaak zo, dat technologie kinderen volgt, dat ze reclames te zien krijgen die niet bij hun leeftijd passen, of dat ze overgehaald worden geld uit te geven binnen spellen of apps. De Code voor Kinderrechten verscheen tevens in de NRC, in de podcast The Law of Tech, en bij de OBA.
MuseumCamp 2021
In september vond MuseumCamp plaats: een jaarlijkse snelkoker voor museumprofessionals, die samen nadenken over- en oplossingen bedenken voor maatschappelijke uitdagingen in de museum- en erfgoedsector. Tweemaal kon het kamp niet doorgaan door corona, maar in 2021 was het zo ver: MuseumCamp kon, in samenwerking met het Amsterdam Museum en het Allard Pierson Museum, eindelijk van start! Het thema dit jaar was betwist erfgoed, onder meer naar aanleiding van de Gouden Koets die momenteel in het Amsterdam Museum tentoongesteld wordt.
Lancering Mokum Maakcoalitie
De Mokum Maakcoalitie werd in 2021 een feit: twaalf Amsterdamse organisaties die zich inzetten voor maakonderwijs presenteerden in Pakhuis de Zwijger hun plannen voor structureel maakonderwijs in de stad. Waag is als partner van Maakplaats 021 een van de initiatiefnemers. De maakplaatsen zijn creatieve maakplekken in verschillende OBA's, waar kinderen vaardigheden in digitale fabricage en ondernemerschap aangeleerd krijgen. Dit jaar vond het Maritiem Maaklab bijvoorbeeld plaats in de maakplaatsen: een samenwerking met het Scheepvaartmuseum, waarbij kinderen in de digitale collectie van het Scheepvaartmuseum doken en zelf leerden munten te gieten, kaarten te maken en nog veel meer. Volgens de samenwerkende partijen in de Mokum Maakcoalitie kan maakonderwijs een oplossing zijn voor het lerarentekort en zorgt het voor meer gelijkwaardigheid in het onderwijs.
Amsterdam Sounds
2021 betekende ook de afronding van het project Amsterdam Sounds, waarin Waag samen met de buurtbewoners van het Leidseplein en het Marie Heinekenplein onderzocht hoe burgers zelf geluidsoverlast kunnen meten, om hierover vervolgens op geïnformeerde wijze in gesprek te kunnen met de gemeente. Naast een open-source geluidssensor en veel geluidsdata kwam het Amsterdam Sounds-project in bijzonder vaarwater terecht toen in maart 2020, vlak na de start van de pilot bij het Marie Heinekenplein, de stad volledig stilviel door de eerste corona-lockdown. In november 2021 presenteerde Waag het eindrapport van Amsterdam Sounds, met de titel 'Het ritme van de stad'.
Bekijk de publicatie 'Het ritme van de stad'